De wereld als podium – acht theatrale tradities van over de hele wereld

Wanneer je denkt aan reizen verschijnen er misschien beelden op je netvlies van paradijselijke stranden, levendige marktpleintjes en bijzondere ontmoetingen. Je voelt de zon op je huid, ruikt de geur van steden die je tot voor kort niet kende en stort je in de cultuur van de ander. Soms ver van huis, soms dichtbij: er zijn eindeloos veel manieren om de wereld te ontdekken.
Een manier om een plek echt te leren kennen is door te luisteren naar de verhalen die ze te vertellen heeft en te ontdekken wat een gemeenschap bezig houdt, waarom ze lachen én huilen. In het theater dus! Reis met ons mee langs acht bijzondere theatrale tradities en plekken van over de hele wereld.

1. Epidaurus, Griekenland
Natuurlijk beginnen we met de bakermat van het westerse theater zoals we het nu kennen: in Griekenland! Het antieke theater (ca. 4e eeuw voor Christus) van Epidaurus, ligt op het schiereiland Argolis op Peloponnesos en is een van de best bewaarde theaters uit de Griekse Oudheid. Besef even: hier zaten duizenden mensen zonder internet, televisie of camera’s ademloos te luisteren. Wat maakt dit theater dan zo bijzonder? De akoestische hoogstandjes! De amfitheaters hadden namelijk dankzij kun kenmerkende arena-vorm een speciaal ‘geluidssysteem’, waardoor acteurs zonder microfoons konden spelen en toch gehoord werden door het publiek op de achterste rij. Dit bijzondere theater is nog steeds in gebruik en er worden met regelmaat klassieke stukken ten tonele gebracht. Tijdens de 9-daagse en de 18-daagse rondreis brengen we een bezoek aan dit prachtige amfitheater!

2. Kabuki-theater, Japan
In Japan is theater sterk verbonden met spiritualiteit en rituelen. Kabuki-theater gaat terug tot het begin van de 17e eeuw en kenmerkt zich door extravagante kostuums, wit met rood geschminkte gezichten en muziek die de spanning langzaam doet stijgen. Alles draait om houding, timing en stiltes. Om de focus volledig op hun ogen te leggen dragen de acteurs geen wimpers. Dramatiek ten top! Lijkt het je leuk om dit zelf eens te ervaren? Bezoek dan het Kabukiza-theater in Tokyo. Je kunt kaartjes kopen voor de hele voorstelling of voor één akte. Bijzonder is dat de personages (zelfs de vrouwelijke) alleen worden gespeeld door mannen, in een stijl die vrijwel onveranderd is gebleven. Dit theater staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

3. India: in de make-up voor Kathakali
In het zuiden van India wordt nog altijd de eeuwenoude Kathakali-dans uitgevoerd. Een groep Kathakali-dansers bestaat doorgaans uit 12 acteurs, vier zangers en vier slagwerkers. Het spel begint om tien uur ’s avonds en gaat door tot aan de zonsopkomst, dus bereid je voor op een lange zit. De voorbereiding van deze dansvoorstelling duurt úren! Bijzondere kostuums en uitbundige make-up (waarbij op een indrukwekkende manier een masker wordt gecreëerd) zijn cruciaal voor de uitstraling van de mannelijke spelers. Mocht je dit zelf eens willen proberen dan moet je wel beschikken over een goede coördinatie en snelle voeten, aangezien de hand -en voetbewegingen elkaar in raptempo opvolgen.

4. Tá na Rua, Braziliaans straattheater
Reizen is soms ook de touwtjes laten vieren, verdwalen en kijken waar je uitkomt. In Brazilië heb je voor theater dan ook geen dure kaartjes nodig, zijn er geen gereserveerde zitplaatsen en is de afstand minimaal. Het speelt zich niet af binnen de traditionele muren of op een podium, maar met name op straat. Het is levendig, kleurrijk, expressief en gaat vaak hand-in-hand met sociaal politieke thema’s. Hier ben je eerder deelnemer dan toeschouwer. Een mooi voorbeeld is Tá na Rua (Letterlijk ‘op de straat’): een theatercollectief (actief sinds de jaren ’80) dat bekend staat om straatvoorstellingen waarbij ze theater naar het publiek brengen in plaats van andersom. Belangrijk voor dit soort theatergroepen is dat het voor iedereen toegankelijk is. Daarom gaan ze aan het einde van de voorstelling met de pet rond zodat je kan bijdragen wat je kunt missen.

5. Wayang kulit, Indonesië
Wanneer de zon op het Indonesische platteland ondergaat komt er iets magisch tot leven. Achter een wit doek verschijnen schaduwen van figuren met dunne, sierlijke armen. Het Wayang kulit, een traditionele vorm van poppentheater die vooral populair is op Java en Bali, vertelt verhalen over helden en goden maar ook over het alledaagse leven. Bijzonder is dat de Dalang (poppenspeler) niet alleen verteller is, maar ook muzikant en regisseur. Hij acteert, zingt, improviseert en manoeuvreert de poppen; alles tegelijk!

6. Broadway, Verenigde Staten
Een plek die absoluut niet mag ontbreken in deze lijst is natuurlijk Broadway, ook wel bekend als The Great White Way! Hét centrum van professioneel theater, glitter en glamour in New York en vaak gezien als het summum van toneel en musical wereldwijd. Er zijn ongeveer 41 Broadway-theaters in het district. En zeg je Broadway dan zeg je automatisch Phantom of the Opera, absoluut de beroemdste én langstlopende Broadway-show allertijden. Deze wordt al sinds 1988 ten tonele gebracht. Leuk feitje is dat dit oorspronkelijk geen musical was, maar een roman geschreven door Gaston Leroux in 1910. Het verhaal over de mysterieuze Phantom die de opera in Parijs onveilig maakt, werd pas in 1986 omgetoverd tot een nu wereldberoemde musical.

7. Haka, Nieuw-Zeeland
De Haka is een krachtige en traditionele dans van de Māori, de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland. Het was dé dans van overwinning en overleving! Er zijn heel veel soorten haka’s, die allemaal een eigen functie hebben. Waar bijvoorbeeld de Haka taparahi wordt gebruikt in een ceremoniële of politieke vorm, zonder wapens is de Ngeri een hele korte haka die bedoeld is om emoties op te wekken. Wat ze met elkaar gemeen hebben is dat alle haka’s een uiting zijn om de Maori-cultuur te vieren. De dans heeft aan bekendheid gewonnen door het All Blacks nationale rugbyteam van Nieuw-Zeeland, die dit opvoerde voorafgaand aan rugbywedstrijden om de tegenstander uit te dagen.

8. Ndere Troupe, Oeganda
In veel Afrikaanse culturen vormden dans, muziek en theater traditioneel gezien een essentiële manier voor het overbrengen van kennis. Zo ook onder de 46 etnische groepen in Oeganda, die elk hun eigen muziek- en dansvormen waarmee ze kennis overbrengen van generatie op generatie. Veel Oegandezen zijn trots op hun etnische identiteit, en hun muziek- en danstradities vormen een manier om deze identiteit uit te drukken. De Ndere Troupe, de beroemdste dansgroep van het land, treedt al sinds 1986 wekelijks op met een repertoire uit alle delen van het land. Daarbij maken ze gebruik van inheemse trommel-, snaar- en blaasinstrumenten. De enorme diversiteit aan stijlen en de kwaliteit van de dansen zijn ronduit indrukwekkend om mee te maken. Bezoek de Ndere Troupe als optionele excursie tijdens de 17-daagse rondreis.